Nếu kể tên những địa danh đậm chất văn hóa của kinh kỳ khi xưa và nay có lẽ ai cũng nghĩ đến: Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Đúng như vậy, đây là một quần thể kiến trúc văn hoá hàng đầu gắn liền với lịch sư cả ngàn năm văn hiến. Khi nhắc đến lĩnh vực giáo dục của của kinh thành Thăng Long khi xưa thì đây được xem là trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Được khởi công xây dừng khá sớm từ năm 1070 (Văn Miếu) và 1076 (Quốc Tử Giám – đào tạo nho sinh) nhưng hiện nay nơi đây vẫn hầu như còn nguyên vẹn. Văn Miếu – Quốc Tử Giám luôn giữ vai trò là nơi bảo tồn truyền thống giáo dục, nơi đào tạo ra hàng nghìn bậc đại khoa, hiền tài cho đất nước trong suốt thời kì phong kiến. Hãy cùng RuudNguyen.com giúp bạn tìm hiểu địa điểm nổi tiếng này nhé.
Văn Miếu Quốc Tử Giám ở đâu?
Địa chỉ: số 58 Quốc Tử Giám,Q Đống Đa.
Văn Miếu nằm ngay giao giữa những phố lớn như Nguyễn Thái Học, Tôn Đức Thắng, Văn Miếu và Quốc Tử Giám. Nếu các bạn có cơ hội đến với Hà Nội thì đây là địa điểm không nên bỏ qua nhé.
Hình ảnh Văn Miếu Quốc Tử Giám (Ảnh sưu tầm)
Nếu di chuyển từ hồ Hoàn Kiếm thì các bạn đi theo đường Lê Thái Tổ, rẽ phải vào đường Tràng Thi, đi về phía đường Cửa Nam sang Nguyễn Khuyến rồi rẽ trái vào đường Văn Miếu là tới. Ở Hà Nội có khá nhiều tuyến phố một chiều đặc biệt là xung quanh khu Văn Miếu nên các bạn nhớ để ý để đi vào đường cấm nhé.
Nếu đi bằng xe bus, các bạn có thể tham những tuyến sau sẽ có những điểm dừng ngay gần khu vực này: 02, 23, 38, 25, 41. Hoặc xem danh sách tuyến Bus Hà Nội ở link bên dưới.
Xem thêm:Bản đồ các tuyến xe bus Hà Nội mới nhất
Lịch sử Văn Miếu Quốc Tử Giám
Văn Miếu được hoàn thành năm 1070 dưới thời trị vì của vua Lý Thánh Tông. Đây là nơi thờ Khổng Tử, Chu Công và Tứ phối. Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho lập thêm Quốc Tử Giám bên cạnh là trường đại học để dành riêng cho con vua và các gia đình quý tộc. Tuy nhiên điểm đột phá là tới thời vua Trần Thái Tông, Quốc Tử Giám được đổi tên thành Quốc học viện và thu nhận cả con cái nhà thường dân có lực học xuất sắc.
Sang tới thời hậu Lê, dưới thời vua Lê Thánh Tông bắt đầu cho tạc dựng bia của những người thi đỗ tiến sĩ. Đến thời nhà Nguyễn, Quốc Tử Giám được lập ra ở Huế. Lúc này Văn miếu Thăng Long được sửa sang lại và chỉ còn là Văn Miếu của trấn Bắc Thành, sau đổi thành Văn Miếu Hà Nội.
Kiến trúc
Quần thể di tích gồm: Hồ Văn, Vườn Giám và Khu nội tự. Kiến trúc Văn Miếu – Quốc Tử Giám thiết kế bởi nhiều lớp nhà và lớp cửa được giãn cách nhau bởi các sân: Tam quan qua sân thứ nhất. Đại trung môn có hai cổng nhỏ vào sân thứ hai. Khuê Văn Các có hai cổng nhỏ vào sân thứ ba. Tiếp đến là Hồ Thiên Quang Tĩnh và Cửa Đại Thành vào sân thứ tư. Nếp nhà trong là Chính tẩm thờ Khổng Tử và học trò. Khu nhà Đại Bái hai bên tả, hữu treo thờ tranh vẽ tiên hiền, tiên Nho. Khu chính của Văn Miếu gồm hai gian nhà chính cách nhau cũng bằng cái sân và được lớp ngói cổ. Qua sân thứ năm là nhà Thái Học (thờ cha, mẹ Khổng Tử). Đây là nơi vinh danh các bậc hiền tài qua các khoa thi, bằng chứng được thể hiện ở 82 tấm bia tiến sĩ (được UNESCO công nhận là Di sản Ký ức nhân loại năm 2010). Cứ sau mỗi khoa thi trải qua từ năm 1442 đến 1779, người xưa lại dựng lên các tấm bia đá trên lưng rùa, khắc tên những người đỗ đạt.
Đại Trung Môn (Ảnh sưu tầm)
Nhà giảng dạy ở phía đông và tây hai dãy đều gồm 14 gian. Phòng học của sĩ tử tam xá đều ba dãy, mỗi dãy 25 gian, mỗi gian 2 người. Toàn bộ kiến trúc Văn Miếu hiện nay đều là kiến trúc của thời đầu nhà Nguyễn. Quần thể kiến trúc Văn Miếu – Quốc Tử Giám được bố cục rõ ràng đối xứng giữa từng khu, từng lớp theo trục Bắc Nam. Tổng thể quy hoạch có nét mô phỏng khu Văn miếu thờ Khổng Tử ở Trung Quốc, tuy nhiên, quy mô ở đây đơn giản hơn và mang đậm nét dân tộc.
Khuê Văn Các và giếng Thiên Quang (Ảnh sưu tầm)
Phía trước Văn Miếu có một hồ lớn gọi là hồ Văn Chương, tên cũ xưa gọi là Thái Hồ. Giữa hồ có gò Kim Châu, trước đây còn có lầu để ngắm cảnh. Ngoài cổng chính có tứ trụ, hai bên tả hữu có bia “Hạ Mã”, xung quanh khu vực thì xây tường cao bao quanh. Cổng Văn Miếu xây theo kiểu Tam quan, trên có 3 chữ “Văn Miếu Môn” giống chữ Hán cổ xưa. Trong Văn miếu chia làm 5 khu vực tách biệt rõ ràng, mỗi khu vực đều có tường ngăn cách và cổng đi qua nhau.
Văn Miếu môn (Ảnh sưu tầm)
Ngày nay, đây là nơi tổ chức trao các học hàm, học vị giáo sư, viện sĩ, tiến sĩ cho những trí thức. Cũng là nơi khen tặng cho học sinh, sinh viên có thành tích xuất sắc. Vào các dịp đầu năm âm lịch đây là nơi tổ chức hội thơ vào ngày Rằm tháng Giêng. Đặc biệt, trước mỗi kỳ thi, các sĩ tử đến đây “xin lộc”, “cầu may” “sờ đầu rùa”. Mỗi dịp Xuân về, người dân khắp nơi háo hức đến dâng hương tại Văn Miếu với mong muốn học hành tấn tới, “công thành, danh toại” và xin chữ lấy may trên phố “ông đồ” bên khu vực Văn Miếu. Với kiến trúc cổ xưa và những giá trị nhân văn sâu sắc, Văn Miếu – Quốc Tử Giám chính là nhân chứng lịch sử của Hà Nội.
Các khu tham quan ở Văn Miếu Quốc Tử Giám
Sơ đồ tham quan di tích Văn Miếu Quốc Tử Giám (Ảnh sưu tầm)
Cổng chính Văn Miếu xây kiểu Tam quan, trên có 3 chữ “Văn Miếu Môn” kiểu chữ Hán cổ xưa. Văn Miếu có tường bao quanh xây bằng gạch không quá cao. Bên trong cũng có những bức tường ngăn ra làm 5 khu, mỗi khu vực đều có tường ngăn cách và cổng qua lại nhau.
Khu thứ nhất
Bắt đầu với cổng chính Văn Miếu Môn đi đến cổng Đại Trung Môn, hai bên có cửa nhỏ là Thành Đức Môn và Đạt Tài Môn.
Khu thứ hai
Khu thứ hai (Thành đạt) qua Đại trung môn là một con đường chạy thẳng đến Khuê Văn Các – Khuê Văn các là công trình kiến trúc tuy không đồ sộ song tỷ lệ hài hòa và đẹp mắt. Kiến trúc gồm 4 trụ gạch vuông (85cm x 85cm) bên dưới đỡ tầng gác phía trên, có những kết cấu gỗ rất đẹp. Bạn sẽ nhận ra có nhiều logo, biểu tượng có nét rất giống với Khuê Văn Các. Khi tới đây chắc chắn các bạn sẽ bị ấn tượng với khung cảnh này.
Khuê Văn Các (Ảnh sưu tầm)
Tầng trên có 4 cửa hình tròn, hàng lan can con tiện và con sơn đỡ mái bằng gỗ đơn giản, mộc mạc. Mái ngói chồng hai lớp tạo thành công trình 8 mái, gờ mái và mặt mái phẳng.
Gác là một lầu vuông tám mái, bốn bên tường gác là cửa sổ tròn hình mặt trời tỏa tia sáng. Hai bên phải trái Khuê Văn các là Bi Văn Môn và Súc Văn Môn dẫn vào hai khu nhà bia Tiến sĩ. Khuê Văn các ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã được công nhận là biểu tượng của thành phố Hà Nội.
Khu thứ ba
Khu nhà bia tiến sĩ (Ảnh sưu tầm)
Khu thứ ba – Giếng Thiên Quang và khu vườn bia Tiến sĩ. Đi qua Khuê Văn Các du khách sẽ nhìn thấy giếng Thiên Quang và khu vườn bia Tiến sĩ. Nét mềm mại uốn cong của cửa tròn Khuê Văn Các tượng trưng cho trời, nét cứng rắng của giếng Thiên Quang vuông tượng trưng cho đất. Tạo nên sự hài hòa trời đất, của phong thủy tạo nên điểm độc đáo cho Quốc Tử Giám. Hiện còn 82 tấm bia của các khoa thi từ năm 1442 đến năm 1779. Đây đều là những di vật quý nhất của khu di tích.
Khu thứ tư
Khu thứ tư là Đại Thành môn – khu điện thờ. Cửa Đại Thành mở đầu cho khu vực chính của di tích, nơi thờ Khổng Tử, Chu Công, Tứ Phối, Thất thập nhị hiền,.. Khi bước qua cửa Đại Thành là tới một sân rộng lát gạch Bát Tràng gọi là sân Đại Bái. Hai bên là hai dãy nhà, Tả Vu và Hữu Vu, tạo thành cụm kiến trúc chữ U.
Bái đường ở Văn Miếu (Ảnh sưu tầm)
Đây là khu trung tâm và là kiến trúc chính chủ yếu của Văn Miếu, gồm hai công trình lớn bố cục song song và nối tiếp nhau. Tòa nhà ngoài là Bái đường, Tòa trong là Thượng cung. Đây là khu vực thờ Khổng Tử và Tứ Phối (Nhan Tử, Tăng Tử, Tử Tư, Mạnh Tử).
Khu thứ năm
Khu thứ 5 – Đền Khải Thánh. Là khu Thái Học – Đây là trường đại học quốc gia đầu tiên của Việt Nam gồm các công trình kiến trúc chính gồm Tiền đường, Hậu đường, Tả vu, Hữu vu, nhà chuông, nhà trống được xây dựng trên nền đất xưa của trường Quốc Tử Giám.
Dưới thời Nguyễn trường Quốc Tử Giám ở Hà Nội bị bãi bỏ, nhà thái học bị đổi làm nhà Khải thánh, thờ thân phụ, thân mẫu của Khổng Tử. Tuy nhiên khu nhà này đã bị phá hủy trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Khu nhà Thái Học mới được thành phố Hà Nội xây dựng lại năm 1999. Trong khu thứ năm này còn có nhà Tiền đường – Hậu Đường, là nơi thờ các vị vua Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lê Thánh Tông và tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An.
Khi đến tham quan Văn Miếu bạn sẽ có cơ hội tham gia các hoạt động biểu diễn nghệ thuật hàng ngày tại Tiền đường Nhà Thái học như ca múa nhạc truyền thống với các tiết mục dân tộc phục vụ theo yêu cầu của bạn. Đến đây du khách có thể thắp một nén hương, cũng có thể xin chữ thư pháp tại khu văn miếu.
Ý nghĩa của Văn Miếu Quốc Tử Giám
Văn Miếu – Quốc Tử Giám không chỉ là trường đại học đầu tiên của nước ta mà còn như một ngọn lửa thắp sáng truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo của người Việt. Đến nơi đây bạn dường như được tiếp thêm động lực từ những thành tích rực rỡ của các thế hệ tiền nhân. Tiếp nạp vào nguồn năng lượng để vững tin trong hành trình nỗ lực học tập và khám phá tri thức nhân loại.
Qua nghiên cứu văn bia tiến sĩ Văn Miếu – Quốc Tử Giám có thể thấy được nguyên tắc khắt khe về đào tạo và sử dụng nhân tài của bậc cha ông. Bên cạnh đó, một số văn bia còn nhằm mục đích giáo dục nhân cách, đạo đức cho đội ngũ quan lại hậu bối. Tám mưới hai tấm bia đề danh tiến sĩ là biểu tượng của tinh thần hiếu học, đồng thời là sự tôn vinh của các thời đại với những người đã thành danh trên con đường học tập, rèn luyện để trở thành người đóng góp công sức cho xã hội.
Ngày nay, Văn Miếu – Quốc Tử Giám không chỉ có chức năng thờ phụng, lưu danh những bậc hiền triết mà còn là nơi tham quan ưa thích của du khách trong và ngoài nước.
Qua thời gian và những chuyển biến của lịch sử Văn Miếu Quốc Tử Giám Thăng Long vẫn đang ngày càng khẳng định được giá trị. Là nơi lưu dấu quá trình hình thành và phát triển của tầng lớp trí thức Nho học Việt.
Lưu ý khi tham quan
- Hãy tôn trọng di tích, chấp hành đúng quy định của đơn vị quản lý di tích. Không xâm hại đến các hiện vật, cảnh quan di tích. Không xoa đầu rùa, viết, vẽ, đứng, ngồi lên bia Tiến sĩ hay các hành động nhằm thay đổi hiện trạng của các đồ vật, cảnh quan…
- Trang phục khi tới Văn Miếu nên sạch sẽ, gọn gàng. Không nên mặc váy hoặc quần quá ngắn, trang phục hở hang hay trang phục trong các ban thờ. Không hút thuốc, đội nón, đội mũ trong khu vực Điện thờ, nhà trưng bày…
- Thực hiện nếp sống văn minh nơi thờ tự: Không có hành vi thiếu văn hóa, nói tục, gây mất trật tự an ninh; Có thái độ đúng mực khi hành lễ, mỗi người chỉ thắp một nén hương; Dâng lễ, thắp hương đúng nơi quy định.
- Nghiêm cấm việc lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng để thực hiện các hoạt động mê tín dị đoan, cờ bạc, lừa đảo…
- Giữ gìn vệ sinh, bảo vệ cảnh quan môi trường: Không leo tường, trèo cây, bẻ cành, hái hoa, giẫm lên thảm cỏ, câu cá, bơi lội, vứt rác bừa bãi.
- Không mang vũ khí, chất nổ, chất dễ cháy vào khu di tích.
- Để xe đúng nơi quy định, tự quản lý tư trang để tránh xảy ra mất mát.
Trải qua nhiều thăng trầm của thời gian cùng các biến cố lịch sử, một số kiến trúc ở đây đã bị ảnh hưởng. Thế nhưng Văn Miếu – Quốc Tử Giám vẫn được xem là biểu tượng của nét đẹp giáo dục, truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam. Hy vọng với những chia sẻ trên đây đã giúp các bạn có thêm kiến thức về di tích lịch sử – văn hóa đầy ý nghĩa này của thủ đô Hà Nội.
Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Hà Nội
Xem thêm: Tổng hợp các địa điểm du lịch Hà Nội hấp dẫn nhất
Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch khu Phố cổ Hà Nội
Thảo luận về điều này post