Lai Châu là một tỉnh miền núi phía bắc của Việt Nam có nhiều món đặc sản thơm ngon, hấp dẫn. Nếu như các bạn đang thắc mắc không biết phượt Lai Châu nên ăn gì thì hãy xem gợi ý các món ăn và đặc sản mua về làm quà qua bài viết dưới đây của RuudNguyen.com nhé.
Các món ăn ngon và đặc sản Lai Châu
Lam nhọ
Lam nhọ (Ảnh sưu tầm)
Trong số các món đặc sản của Lai Châu, lam nhọ được xem là món độc đáo bậc nhất. Không chỉ gây ấn tượng bởi cái tên khó hiểu, món ăn này còn khiến người ta thích thú bởi cách chế biến và hương vị vô cùng độc đáo.
Thực chất, lam là nướng, nhọ là nhừ, lam nhọ là nướng nhừ. Giải thích như vậy thì sẽ dễ dàng hình dung được phần nào về cách người ta làm nên món ăn này. Cách làm lam nhọ không khó, nhưng lại rất mất công và đòi hỏi sự cầu kỳ vì phải nướng nhiều lần.
Lợn cắp nách
Lợn cắp nách thực chất là giống lợn truyền thống được lai giữa lợn rừng và lợn Mường. Một số nơi còn gọi là lợn lửng, lợn còi hay lợn ri. Người dân vùng cao thường nuôi theo kiểu thả rông trong rừng, và vì lợn có ngoại hình nhỏ, chỉ nặng chừng 10 – 15kg nên hay được cắp vào nách cho tiện mang đi bán.
Lợn cắp nách là món đặc sản ở hầu hết các tỉnh vùng cao (Ảnh sưu tầm)
Giống lợn cắp nách được thả rông ở núi rừng thoải mái, không có sự chăm sóc nào nên thường tự tìm kiếm thức ăn như ngô, khoai, sắn, rau rừng… Do đó, thịt của chúng rất chắc và thơm ngon. Khách vào bản mua lợn, người bán cứ ra ven rừng đuổi bắt được con nào thì lấy con đấy. Vì giá không quá cao nên nhiều người tranh thủ lên đây ăn rồi mua cả lợn cắp nách về làm quà cho người thân.
Hấp dẫn nhất là lúc chế biến, lợn cắp nách sau khi mua về sẽ được cạo lông sạch sẽ và mổ theo kiểu mổ moi. Để làm sạch được da lợn thì phải dùng chanh để tẩy hết lớp đất bụi bám ở lông, rồi mới rửa lại, để khô, xoa nước hàng và thui bằng rơm hoặc bã mía. Khi thui cũng phải thui đều lửa đến khi lợn ngả màu vàng ruộm thì chà sạch thêm một lần nữa bằng chanh. Cuối cùng mới lọc thịt ra để chế biến thành nhiều món ăn.
Thịt lợn trộn lá chua
Lá Chua ở rừng sẵn có quanh năm, mang về giã nhỏ, thêm ớt, hạt Dổi. Trộn đều với thịt lợn, ăn tuyệt ngon mà không bị ngán. Đây là món ngon của anh chị em đồng bào Thái Trắng ở Lai Châu.
Thịt ba chỉ luộc lên, thái miếng rồi trộn với lá chua (Ảnh sưu tầm)
Món cá nướng của người Thái
Từ xưa người Thái thường định cư ở các thung lũng, ven con sông nên cá luôn là nguồn thực phẩm quan trọng không thể thiếu với đời sống hàng ngày. Tục ngữ người Thái đã có câu: “Cáy măn mọk má ha, Báu to pa pỉnh tộp ma sú” nghĩa là: ”Gà tơ tần đem đến, không bằng cá Pỉnh Tộp đem cho”. Bởi đối với đồng bào dân tộc Thái thì cá còn là biểu tượng của sự no đủ, sung túc và hạnh phúc.
Món cá nướng của người Thái Lai Châu (Ảnh sưu tầm)
Món cá nướng Pa Pỉnh Tộp bắt nguồn từ người dân tộc Thái, chủ yếu sống ở Lai Châu. Có thể áp dụng nướng cho nhiều loại cá khác nhau như cá Chép, cá Rô Phi, cá Trim….. nhưng ngon nhất phải là cá Vược vì cá Vược có đặc tính thịt thơm, chắc và dai rất phù hợp với món nướng. Đây cũng là loại cá mà Trần Luận và Chợ Sạch nướng và bán cho khách hàng.
Cũng là món cá nướng, nhưng Pa Pỉnh Tộp hấp dẫn bởi cách tẩm ướp cầu kỳ và các loại gia vị. Ngoài những gia vị không thể thiếu trong quá trình tẩm ướp như muối, mì chính, bột canh thì Pa Pỉnh Tộp sử dụng các loại rau gia vị như Hành củ, hành lá, rau húng, sả, ớt…và đặc biệt là Mắc Khén, đây là một loại gia vị đặc trưng của người dân tộc Thái, vị gần giống như tiêu nên nhiều người quen gọi là hạt tiêu rừng. Nếu thiếu Mắc Khén thì chỉ là cá nướng thông thường chứ không gọi là Pa Pỉnh Tộp nữa.
Cá bống vùi gio (tro)
Cá bống được bọc trong lá dong và vùi trong tro nóng (Ảnh sưu tầm)
Xôi tím
Xôi tím, một trong những màu xôi thường gặp ở vùng cao (Ảnh sưu tầm)
Thịt lợn hun khói
Thịt lợn hun khói Lai Châu một trong những món ăn truyền thống của con người nơi đây trong những ngày lễ, tết. Thịt lợn hun khói nơi đây được người dân tiếp đãi khách quý và được làm theo mùa cố định. Từ những nguyên liệu vốn sẵn cùng những nguyên liệu trong tự nhiên ở nơi đây mới có, để tạo ra một món thịt vô cùng thơm ngon và bổ dưỡng thu hút rất nhiều khách du lịch đến để thưởng thức.
Thịt lợn được tẩm ướp và làm chín bằng hơi nóng trên bếp củi (Ảnh sưu tầm)
Không phải mùa nào cũng có thể làm được thịt hun khói, nó còn tùy thuộc vào thời tiết để tránh tình trạng ôi thiu và hỏng. Mùa làm thịt hun khói tốt nhất và ngon nhất là mùa đông, chính vì vậy người Pu Nả làm thịt hun khói khi mổ lợn Tết. Trong vùng nhà nào cũng chuẩn bị cho nhà mình một con lợn to để mổ tết, có nhà nuôi con lợn tới vài ba năm mới mổ, khi mổ lợn nặng tới 1 tạ, thậm chí tới 2 tạ.
Một miếng thịt đạt tiêu chuẩn là khi xắt ra có màu hồng đào trông rất bắt mắt. Khi ăn sẽ cảm nhận vị ngọt đậm của thịt, đặc biệt là có mùi thơm rất đặc trưng, ăn rất thơm ngon, đậm đà, không ngán. Đây là một món ăn được người dân tộc dùng để đãi khách quý, bạn bè, người thân trong những dịp lễ hội, ngày tết. Hãy đến nơi đây cùng nhau thưởng thức món ăn thơm ngon và đặc sắc này.
Măng nộm hoa ban
Nếu ai đã có dịp ghé qua các bản làng người Thái trên này sẽ không chỉ biết đến một truyền thuyết đầy cảm động về Hoa Ban – Măng Đắng mà còn được thưởng thức một món ăn có chứa đủ vị: đắng, chua, cay, mặn, ngọt, bùi của món Măng nộm hoa ban.
Măng nộm hoa ban (Ảnh sưu tầm)
Hoa ban như người thiếu nữ e ấp, khiêm nhường quanh năm suốt tháng, chỉ khi hoa mận, hoa đào đã lui dần theo mùa xuân ban mới lung linh khoe sắc trắng. Và cũng lạ, hình như ở đất Tây Bắc này, hễ chỗ nào có hoa ban là có người Thái. Đến mùa hoa ban, họ lại tranh thủ những lúc đi nương về hái một giỏ hoa về chế biến thành những món ngon.
Nộm rau dớn
Nộm rau dớn là món ăn đặc trưng của người Thái ở Tây Bắc. Rau dớn người Thái gọi là “pắc cút”, loại cây thuộc họ quyết, giống như cây dương xỉ, thân to, tán lá rộng, mặt lá có màu xanh nhẵn. Loại cây này chỉ mọc ở bờ suối, khe suối, nơi có độ ẩm cao.
Món nộm rau dớn của người Thái Lai Châu (Ảnh sưu tầm)
Nộm rau dớn là món ăn đặc trưng của người Thái ở Lai Châu nói riêng và đồng bào Tây Bắc nói chung. Rau dớn người Thái gọi là “pắc cút”, loại cây thuộc họ quyết, giống như cây dương xỉ, thân to, tán lá rộng, mặt lá có màu xanh nhẵn. Loại cây này chỉ mọc ở bờ suối, khe suối, nơi có độ ẩm cao.
Ngoài món nộm, người Thái còn chế biến các món ăn độc đáo khác như rau dớn xào tỏi, rau rớn xào cùng nước măng chua…Với cách chế biến khá đơn giản, rau dớn không chỉ là đặc trưng của dân tộc Thái mà còn là đặc sản của các nhà hàng tại Lai Châu.
Vì vậy khi đến với Lai Châu, thực khách không có dịp ăn món nộm rau dớn của chính bàn tay người Thái làm thì cũng có thể ghé qua các nhà hàng để tận hưởng vị ngon của món ăn đậm chất dân dã vùng cao này.
Món ăn từ rêu đá
Nhắc tới loại rêu mọc trên đá, có lẽ không ai nghĩ rằng đây có thể là món đặc sản quý giá của người dân tộc Thái. Thế nhưng, loại rêu đá lại là đặc sản chỉ có ở vùng Tây Bắc, rêu thường bám vào các gờ đá nơi lòng suối.
Rêu đá (Ảnh sưu tầm)
Rêu được chia thành 3 nhóm: “cui”, loại rêu mọc thành sợi như sợi tóc, màu hơi sẫm; “cay”, loại rêu có sợi mọc rời rạc màu xanh và “tau”, loại rêu mọc thành từng mảng ở ao hoặc các khe suối. Rêu đá mọc theo mùa bắt đầu từ xuân hè, rêu ngon là rêu mọc dài thướt tha, sờ vào thấy mát rượi êm ái, chỉ cần lấy tay vợt nhẹ nhàng là thu hái được.
Đi hái rêu là một nét đẹp văn hóa của người Thái, khi một ngày đẹp trời cả bản nghỉ nương rẫy rủ nhau tới các bãi rêu như đi trảy hội. Với tâm ý, rêu là của đất trời, hái được nhiều sẽ có nhiều tài lộc nên ai cũng đi hái rêu để tích trữ.
Rêu đá có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, trong đó đơn giản nhất là canh rêu tươi (kinh tau). Rêu sau khi rũ hết cát sạn được cắt thành từng đoạn nhỏ, thả vào nước luộc gà hoặc xương hầm, nêm gia vị vừa khéo, đến khi chín sẽ dậy lên hương thơm hấp dẫn.
Trứng kiến
Món trứng kiến là nét độc đáo trong văn hóa ẩm thực dân tộc Thái. Thời hội nhập, bà con thu hoạch trứng kiến và bán cho các nhà hàng ẩm thực dân tộc ở huyện, thành phố. Ngoài thăm thú bản làng, du khách có cơ hội thưởng thức món ăn béo ngậy, thơm ngon này.
Các bạn thường thấy nhất món xôi trứng kiến (Ảnh sưu tầm)
Đến các làng bản ở Tây Bắc trong mùa mưa này các bạn có thể được dịp thưởng thức đủ các món chế biến từ trứng kiến như: Trứng kiến ướp gia vị trong lá dong, lá chuối và nướng trên bếp than hồng, hoặc món trứng kiến đồ cùng xôi nếp nương, làm nộm với lá chua chát, nấu canh ngọt dịu không thể thiếu ở các bản làng văn hóa vùng cao.
Bánh đen Sìn Hồ
Bánh đen được làm từ gạo nếp và cây màng tang, nhân bánh sử dụng thịt ba chỉ được trộn với thảo quả và mắc khén, tất cả được gói bằng lá mây.
Khâu nhục
Khâu Nhục là một món ăn mà thường được thấy trong những dịp lễ Tết hoặc những sự kiện được diễn ra hàng ngày như đám cưới đám hỏi hoặc ma chay của người dân tộc vùng cao được làm từ thịt lợn nhưng lại mang cho bạn một hương vị thật khác.
Khau nhục là món ăn truyền thống thường thấy của người Tày (Ảnh sưu tầm)
Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Hoa nhưng cùng với thời gian và đặc biệt là sự “Biến tấu” cho phù hợp với văn hóa ẩm thực của người Nùng, món khâu nhục đã mang được nét độc đáo rất riêng. Về cơ bản khâu nhục là hầm cách thủy thịt ba chỉ trong thời gian dài, nhưng cách chế biến khá phức tạp và nhiều công đoạn.
Khâu nhục là tiếng hoa đánh vần lại chữ viết tiếng Việt, phát âm tiếng Hoa là khâu nhục. “Khâu” có nghĩa- hấp đến mềm gục, “Nhục” có nghĩa- thịt, nếu dịch đúng nghĩa là thịt gục, hoặc thịt hấp gục.
Tùy từng địa phương, món ăn này còn có các tên gọi khác như: “khau nhục”, “khổ nhục”, “nằm khau”. Ngoài ra, tên gọi của chúng còn được bắt nguồn từ chính cách thức xếp trên đĩa và hình dáng giống như một mỏm đồi nhỏ, đang vươn lên, nên người dân tộc Nùng gọi là “khâu” tức đồi.
Canh tiết lá đắng
Món canh tiết lá đắng vô cùng phù hợp cho thời tiết se lạnh, chính vì vậy, món ăn này là sự lựa chọn của rất nhiều du khách khi đến với miền núi Tây Bắc. Dưới tiết trời luôn mát mẻ vào mùa hè và giá rét vào mùa đông, bát canh tiết lá đắng nóng hổi, thơm nồng ngon ngọt của các loại gia vị đặc trưng dân tộc tạo nên một món ăn khiến cho không du khách nào cưỡng lại được khi đặt chân đến Lai Châu.
Lá đắng dùng để nấu cùng canh tiết (Ảnh sưu tầm)
Lá đắng còn được gọi là lá mật vịt, loại lá này có vị đắng đặc trưng như tên gọi của nó, loài cây này thường mọc ở ven rừng, khe suối, hầu như xanh tốt quanh năm, mọc phát triển nhất là vào mùa mưa. Lá đắng thon dài, mọc tỏa ra như lá sắn, khi bạn hái lá để nấu canh, nên chọn những chiếc lá bánh tẻ để bát canh thơm ngon nhất.
Lá đắng không phải là loại lá phổ biến, thế nên khi món canh này chưa được ưa chuộng, người dân Lai Châu nếu muốn nấu mời khách đều phải len lỏi tới ven rừng, khe suối để tìm hái lá. Thế nên món ăn này không phải dễ dàng để nấu, chủ nhà thường mời khách quý ăn như thể hiện lòng thành, sự mến khách của mình.
Bánh dày người Mông
Theo tiếng Mông, bánh dày có tên gọi là “Dúa pả”. Đồng bào quan niệm: Bánh dày tượng trưng cho đất trời và sự an lành, no ấm của cuộc sống với mùa màng bội thu. Nhìn thì có vẻ đơn giản, nhưng trong quy trình làm bánh dày, việc giã bánh là công đoạn vất vả và tốn nhiều công sức hơn cả. Cối để giã bánh dày của người Mông được làm bằng thân cây gỗ trắc, mịn thớ, có mùi thơm. Chày giã bánh cũng được làm từ các loại gỗ cứng và nặng.
Bánh dày giã tay của người Mông, khi ăn đem rán giòn lên nhé (Ảnh sưu tầm)
Trước đây đồng bào Mông thường đón tết cổ truyền trước tết Nguyên đán khoảng 1 tháng, tức là vào cuối tháng 11, đầu tháng 12 âm lịch. Thực hiện nếp sống văn hóa mới, nhiều nơi đồng bào Mông giờ đã ăn Tết cổ truyền cùng cả nước. Tuy nhiên, người Mông vẫn gìn giữ những nét phong tục tập quán văn hóa truyền thống rất riêng, trong đó có tục làm bánh dày ngày Tết.
Vào dịp đầu xuân hay các ngày lễ hội, một số bản người Mông còn tổ chức thi làm bánh dày giữa các dòng họ, các gia đình, các bản. Đây là một cách bảo tồn, gìn giữ và giới thiệu những nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông với du khách thập phương.
Bánh chưng đen
Bánh chưng đen (Rùa Chía) của người Dao gói tròn có thể dùng gạo nếp trắng hoặc nếp cẩm để gói, khi gói bánh chưng người ta thường trộn than cây màng tang giã nhỏ để có vị thơm ngon đặc sắc.
Món bánh chưng đen (Ảnh sưu tầm)
Nhìn từ bên ngoài, bánh dẻo quánh, nhân vàng ươm màu đỗ, thơm lừng mùi hành mỡ, hạt tiêu, mùi lá dong, thảo quả… Chỉ cần nhìn thôi, thực khách cũng đủ ngây ngất và có cảm giác như bị mê hoặc bởi thứ đặc sản vùng cao.
Lòng lợn nhồi gạo nếp
Món lòng lợn nhồi gạo nếp (tùng càng nhảng) được trộn tiết sống lẫn với thảo quả giã nhỏ, luộc chín tới vớt ra ăn ngay hoặc để ăn dần trong mấy ngày tết. Ở Sìn Hồ khi tiết trời xuân se se lạnh thì món này để lâu cũng không bị hỏng.
Dưa mèo
Dưa mèo là cách gọi thông thường của người dân ở Lai Châu về một loại dưa do người dân tộc Mông ở nơi “cuối trời Tây Bắc” này được gieo hạt, trồng xen canh cùng lúa nương, cây bò tự do trên mặt đất, trên các mỏm đá chứ không cần phải làm giàn cho leo như dưa chuột. Hạt thường được gieo vào tháng 3, 4 hàng năm; đến tháng 6, 7 bắt đầu cho thu quả, đầu tháng 8 hết mùa.
Dưa mèo trông gần giống như dưa chuột xưới duôi nhưng to hơn (Ảnh sưu tầm)
Hái dưa để bán cũng là cả nghệ thuật. Quả dưa được hái khéo léo bởi bàn tay thoăn thoắt của người phụ nữ Mông đặt nhẹ nhàng vào chiếc gùi địu trên lưng, tránh việc va đập mạnh làm dưa bị bầm dập. Quả dưa đem bán cuống phải còn tươi mới được khách hàng ưa chuộng
Đặc sản Lai Châu mua về làm quà
Rượu ngô Sùng Phài
Rượu ngô Lai Châu hay còn gọi là rượu ngô Sùng Phài, rượu Mông Kê đã từ lâu trở thành một đặc sản nổi tiếng của tỉnh Lai Châu. Rượu ngô nơi đây được những ưu đãi đặc biệt từ nguồn nước tinh khiết, độ cao và khí hậu mát lạnh của dãy Hoàng Liên Sơn. Rượu ngô Lai Châu đã dần trở thành món quà không thể thiếu cho du khách mỗi khi có dịp đến với Lai Châu yêu dấu.
Rượu ngô Sùng Phài được người Mông ở Lai Châu chưng cất từ những hạt ngô thơm dẻo, quyện lẫn hạt kê ngọt bùi. Không chỉ sở hữu hương vị thơm ngon hấp dẫn, mà rượu ngô nơi đây còn thấm đẫm cái khí chất hào sảng, khoáng đạt của người Mông ven trời Tây Bắc.
Rượu ngô có nhiều địa phương nấu, nhưng Sùng Phài với vị thế đắc địa dưới chân núi Hoàng Liên Sơn, quanh năm khí hậu mát mẻ và nguồn nước trong lành, làm ra loại rượu ngô được đánh giá là đệ nhất danh tửu của Lai Châu.
Hạt dổi
Bất cứ ai có dịp lên Tây Bắc và thưởng thức những món ăn của người Thái chắc hẳn sẽ không bao giờ quên loại gia vị lạ, thơm thơm, ngai ngái mùi núi rừng của hạt dổi.
Hạt dổi rừng (Ảnh sưu tầm)
Hạt dổi có đặc điểm là khi đã rang hoặc nướng chín không để được lâu như hạt tiêu nên khi dùng mới đem nướng để giữ được mùi thơm. Hạt dổi cho mùi thơm ngậy đặc trưng nên nhiều người vẫn nói “khéo bị nghiện hạt dổi”, không thể thiếu nó trong mỗi bữa cơm. Nhiều món ăn Tây Bắc như thịt gác bếp, thịt lợn rừng, thịt nướng, tiết canh… nhờ có hương vị hạt dổi mà thêm phần hấp dẫn.
Hạt dổi cũng là gia vị không thể thiếu để tẩm ướp thịt lợn rừng và các món nướng như gà nướng, thịt ba chỉ nướng, sườn nướng. Thông thường hạt dổi được giã nhỏ trộn với muối chanh, ớt thành một thứ nước chấm cay cay, chua chua, thơm ngậy, dùng để chấm thịt gà, thịt luộc thì không một thứ nước chấm nào có thể sánh được hay đơn giản nhất, chấm xôi trắng với muối rang hạt dổi thôi cũng đã đủ thơm ngon.
Hạt dổi cũng rất thích hợp với các món ăn được chế biến từ măng chua, nổi tiếng như thịt gà nấu măng chua với hạt dổi. Nếu bát tiết canh được rắc thêm một ít hạt dổi thì hương vị càng thêm đậm đà, tiết sẽ đông giòn hơn.
Quả óc chó Sìn Hồ
Hạt óc chó là một món ăn yêu thích của nhiều người, đặc biệt tốt cho mẹ bầu trong quá trình mang thai. Óc chó được người Mỹ, Úc sử dụng từ rất lâu đời, nhưng lại xuất hiện khá muộn ở Việt Nam. Thời gian gần đây, hạt óc chó được rất nhiều người săn lùng, bởi những giá trị tuyệt vời mà loại hạt này mang lại cho sức khỏe.
Óc chó giờ đã trở thành một món đặc sản của vùng cao Sìn Hồ (Ảnh sưu tầm)
Óc chó Sìn Hồ quả không được đều tăm tắp như của Trung Quốc, nhiều hạt do quá trình phơi chưa làm sạch được hết vẫn còn dính chút thịt quả nhưng mà chất lượng hạt thì khá bùi và ngậy.
Rượu nếp than
Mật ong Mường Tè
Mật ong Mường Tè là sản vật đặc trưng, hiếm có ở Lai Châu được khai thác trong những khu rừng thuộc khu bảo tồn Thiên nhiên Mường Tè. Mật ong là 1 trong 5 đặc sản nổi tiếng của Lai Châu. Và huyện có mật ong rừng ngon nhất là huyện Mường Tè, huyện xa xôi nhất của tỉnh Lai châu. Mật ong ở đây hoàn toàn tự nhiên, đến tháng 3 âm lịch hàng năm dân vào rừng tìm và trèo lên cây để lấy. Cả năm dân chỉ trông chờ đến tháng 3 để đi lấy mật có thêm nguồn thu nhập mặc dù đó là 1 công việc hết sức mạo hiểm nguy cơ tai nạn rất lớn nhưng ngoài nương rẫy ra người ta ko thể kiếm được thêm nguồn thu nhập.
Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Lai Châu
Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Sìn Hồ, Lai Châu
Discussion about this post